O wdzięczności z punktu widzenia filozofii i nauk społecznych
Leszek Kusak
2020, s. 120, ISBN 978-83-7252-810-0
Cena: 26,25 zł
Problematyka wdzięczności pojawiała się w twórczości filozofów już od czasów starożytnych, jednak z reguły na drugim planie – na marginesie rozważań z zakresu etyki i filozofii człowieka. Z kolei psychologowie koncentrowali się w swoich pracach przede wszystkim na negatywnych stanach emocjonalnych hamujących rozwój i społeczne funkcjonowanie jednostki. Dopiero pod koniec XX wieku sytuacja uległa zmianie. „Wdzięczność” przez wieki niedoceniana, skrywająca się w cieniu racjonalistyczno-scjentystycznych wizji homo sapiens, stopniowo zaczęła zyskiwać na znaczeniu we współczesnym dyskursie o człowieku.
Praca ma charakter opisowo-komparatystyczny. Wszystkie jej wątki dotyczą bezpośrednio (lub pośrednio) jednej idei – wdzięczności. Autor przywołuje i konfrontuje ze sobą różne stanowiska i wypowiedzi na temat wdzięczności: filozofów (Arystoteles, A. Smith, M. Scheler, K. Jaspers) i psychologów (C.G. Jung, A. Maslow), socjologów, historyków, teologów, prawników i przedstawicieli empirycznych nauk o człowieku (medycyny, biologii ewolucyjnej, prymatologii, etologii, genetyki). Przedstawione koncepcje, poglądy, złote myśli i przysłowia tworzą barwny i zróżnicowany obraz wdzięczności, który jednak nie wyczerpuje tematu – życie bowiem nieustannie dostarcza nowego materiału wymagającego przemyśleń. Refleksja nad wdzięcznością to w gruncie rzeczy niekończąca się opowieść.
Treść:
- Natura i rodzaje wdzięczności - zarys tematu
- Wdzięczność jako ciężar w ujęciu Arystotelesa
- Wdzięczność i dobroczynność - kontrowersje i polemiki
- Szczodrość i wielki gest a wdzięczność
- Wdzięczność szyta na miarę
- Dobro społeczne a uczucia życzliwe
- Kontrowersyjne postacie wdzięczności
- Niewdzięczność
- Wdzięczność jako dziękczynienie
- Wdzięczność i dziękczynienie jako spersonalizowane formy relacji człowiek - Bóg
- Cywilizacyjno-kulturowy kontekst postaw i działań życzliwych